Bệnh có thể có các thể lâm sàng: viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm khớp, viêm tai giữa, viêm ngoài màng tim... trong đó viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết là thể lâm sàng thường gặp và nguy hiểm nhất.

Bệnh do nhiễm não mô cầu có tỷ lệ tử vong cao, lên tới 50% nếu không được điều trị kịp thời. Ngay cả khi đã được điều trị, có tới 2/10 bệnh nhân sống sót có di chứng nặng nề như chậm phát triển tinh thần, điếc, liệt, đoạn chi và các rối loạn thần kinh khác.

Bệnh thường xảy ra ở nơi tập trung đông người (nhà trẻ, trường học, ký túc xá, doanh trại quân đội...) người bị suy giảm miễn dịch hoặc có các bệnh đồng thời khác.

Sự lây lan cũng dễ xảy ra ở những nơi tập trung đông người như các sự kiện thể thao, âm nhạc, lễ hội hành hương…

Lên tới 10% dân số là người lành mang trùng có N. meningitidis ở vùng hầu họng. Tuy nhiên, tỷ lệ người lành mang trùng có thể cao hơn (đến 25%) trong các trường hợp có dịch.

• Trong 4 – 8 giờ đầu tiên sau khi có các triệu chứng đầu tiên, bệnh do nhiễm não mô cầu thường dễ bị nhầm với bệnh cúm do những triệu chứng giống nhau, do vậy không dễ để chẩn đoán đúng để điều trị.
• Bệnh lại tiến triển cực nhanh, có thể gây tử vong trong vòng 24 giờ.

Bệnh nhân sống sót với di chứng nặng nề như điếc, liệt, mất chi, chậm phát triển tinh thần. ⁽¹⁾

Bệnh do nhiễm não mô cầu có khả năng gây tử vong cao và luôn được xem là tình trạng cấp cứu y tế. Người bệnh cần sớm được nhập viện hoặc trung tâm y tế kịp thời. Điều trị bằng kháng sinh phù hợp phải được bắt đầu càng sớm càng tốt, lý tưởng nhất là sau khi thực hiện chọc dò tủy sống nếu việc chọc dò như vậy có thể được thực hiện ngay lập tức. Tuy nhiên, không được trì hoãn điều trị khi chưa thực hiện chọc dò tủy sống vì bệnh diễn tiến rất nhanh và nghiêm trọng.

• Không hiệu quả ở trẻ dưới 2 tuổi.
• Thời gian bảo vệ khoảng 3 năm và không tạo miễn dịch cộng đồng.
• Được dùng để ứng phó với dịch, chủ yếu ở châu Phi, bao gồm:
• Vắc xin 2 thành phần với nhóm huyết thanh A & C
• Vắc xin 3 thành phần với nhóm huyết thanh A, C & W
• Vắc xin 4 thành phần với nhóm huyết thanh A, C, Y & W

• Được dùng để chủ động dự phòng (trong chương trình tiêm chủng thường quy) và cả ứng phó với dịch.
• Vắc-xin cộng hợp mang lại tính sinh miễn dịch kéo dài (5 năm hoặc nhiều hơn), giảm người lành mang trùng, bảo vệ cộng đồng.
• Có hiệu quả trên trẻ nhũ nhi nên có thể tiêm cho trẻ sớm từ năm đầu đời.
• Các loại vắc xin não mô cầu cộng hợp đang lưu hành gồm:
• Vắc xin 1 thành phần với nhóm huyết thanh C
• Vắc xin 1 thành phần với nhóm huyết thanh A
• Vắc xin 4 thành phần với các nhóm huyết thanh A, C, Y & W

c. Vắc xin dựa trên protein: Vắc xin dựa trên protein: chống lại vi khuẩn não mô cầu týp huyết thanh B gây ra. Vắc xin này được sử dụng trong tiêm chủng thường quy & ứng phó với dịch.

2. ĐIỀU TRỊ DỰ PHÒNG
Dự phòng kháng sinh cho những đối tượng tiếp xúc gần để giảm nguy cơ lây lan:

• Ngoài vành đai dịch tễ Viêm màng não do Não mô cầuở châu Phi, điều trị dự phòng được khuyến cáo cho các đối tượng sống chung nhà.
• Ở vành đai dịch tễ châu Phi, điều trị dự phòng cho những đối tượng tiếp xúc gần được khuyến cáo này cả khi không có dịch lưu hành.

Liều nhắc lại có thể được tiêm cho đối tượng từ 15-55 tuổi có nguy cơ mắc bệnh do não mô cầu, mũi tiêm nhắc cần cách mũi trước ít nhất 4 năm⁽⁷⁾.

Vắc xin não mô cầu 2 thành phần nhóm huyết thanh B & C:
Tiêm 2 liều; bắt đầu từ 6 tháng. Liều 2 cách liều 1 tối thiểu
8 tuần.

XEM LỊCH TIÊM PHÒNG BỆNH VIÊM MÀNG NÃO DO NÃO MÔ CẦU THEO ĐỘ TUỔI tại đây